منافقان در برزخ (قرآن)نَفَق، ايجاد سوراخى در زمین است كه راه رهايى داشته باشد -همانند سوراخ موش- پايان يافتن و از بين رفتن. نفاق عبارت است از داخل شدن در شرع و دین از راهى و خروج از آن از راه ديگر، اظهار اسلام با اهل آن و مخفى كردن غير اسلام در درون، ظاهر و باطن متفاوت داشتن، دورویی، ریاکاری. [۴]
فرهنگ بزرگ سخن، ج ۸، ص ۷۸۸۲، «نفاق».
نفاق هم در ایمان است، هم طاعات، هم معاشرت با مردم. نفاق اعمّ از ریا است. در این مقاله آیات مرتبط با منافقان در برزخ معرفی می‌شوند.۱ - تهدید به عذاب برزخیتهدید خداوند به منافقان، نسبت به عذاب برزخی: وَ مِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلى عَذابٍ عَظِيمٍ. و از (ميان) اعراب بادیه‌نشینی كه اطراف شما هستند جمعى از منافقانند و از اهل (خود) مدینه (نيز) گروهى سخت به نفاق پاى بندند كه آنها را نمى‌شناسى و ما آنها را مى‌شناسيم، به زودى آنها را دو باره مجازات مى‌كنيم (مجازاتى به وسيله رسوایی اجتماعی، و مجازاتى به هنگام مرگ) سپس به سوى مجازات بزرگى (در قیامت) فرستاده مى‌شوند. ۲ - تفسیر آیهدر پايان آیه مجازات شديد گروهی از منافقان را به اين صورت بيان مى‌كند كه: " ما بزودى آنها را دو باره مجازات خواهيم كرد، و پس از آن به سوى عذاب بزرگ ديگرى فرستاده خواهند شد" (سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلى عَذابٍ عَظِيمٍ). در اينكه" عذاب عظيم" اشاره به مجازات‌هاى روز قیامت است شكى نيست، ولى در اينكه، آن دو عذاب ديگر چه نوع عذابى است، در ميان مفسران گفتگو است، و احتمالات متعددى پيرامون آن داده‌اند. ولى بيشتر چنين بنظر مى‌رسد كه يكى از اين دو عذاب همان مجازات اجتماعى آنها بخاطر رسواييشان و كشف اسرار درونيشان مى‌باشد كه به دنبال آن تمام حيثيت اجتماعى خود را از دست مى‌دهند، و شاهد آن را در آيات گذشته خوانديم، و در بعضى از احاديث نيز آمده كه وقتى كار اين گروه به مراحل خطرناك مى‌رسيد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله آنها را با نام و نشان معرفى مى‌كرد، و حتى از مسجد بيرون مى‌ساخت!. و مجازات دوم آنان همان است كه در آيه ۵۰ سوره انفال اشاره شده، آنجا كه ميفرمايد: وَ لَوْ تَرى إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ ... " هر گاه كافران را بهنگامى كه فرشتگان مرگ جان آنها را مى‌گيرند ببينى كه چگونه به صورت و پشت آنها مى‌كوبند، و مجازات مى‌كنند، به حال آنها تاسف خواهى خورد". اين احتمال نيز وجود دارد كه مجازات دوم اشاره به ناراحتيهاى درونى و شكنجه‌هاى روانى بوده باشد كه بر اثر پیروزی همه جانبه مسلمانان، دامن اين گروه را گرفت. طبق يك احتمال از دو عذاب در «سنعذّبهم مرتين» قبل از قیامت بوده: يكى در دنیا و ديگرى در قبر و برزخ. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۹۸۹، برگرفته از مقاله «منافقان در برزخ». |